Naast verschillende FODMAP groepen die sommige mensen niet goed kunnen afbreken, is het ook mogelijk dat je lichaam sucrose en zetmeel niet goed kan afbreken. En dat dit klachten veroorzaakt.

Dan kan er sprake zijn van een sucrose en zetmeel intolerantie. In deze blog leg ik je meer uit over wat dit is en hoe je het kunt herkennen.

Dit artikel is geschreven in samenwerking met Intoleran.

Wat is zetmeel?

Zetmeel en sucrose zijn beide koolhydraten. Koolhydraten kunnen bestaan uit één molecuul (monosacharide), twee moleculen (disachariden) of meerdere moleculen (oligo- en polysachariden).

Als je het FODMAP dieet volgt, klinkt dit misschien bekend. Fructose is bijvoorbeeld een monosacharide, lactose is een discharide en fructanen en galactanen zijn oligosachariden.

Zetmeel is een polysacharide. Polysacharides bestaan uit minstens 10 moleculen. Zetmeel bestaat uit amylose en amylopectine, dit zijn twee ketens van glucosemoleculen.

In je darmen worden deze opgesplitst door enzymen tot er suikers van één molecuul (glucose) overblijven, die gemakkelijk kunnen worden opgenomen in de dunne darm. Daar worden ze omgezet naar energie.

Het opsplitsen van de glucoseketens gebeurt door vier verschillende enzymen. Dit begint in de mond met het enzym amylase. In de darmen zijn de enzymen maltase, isomaltase en glucoamalyse aanwezig.

Deze zorgen er samen voor dat het zetmeel wordt afgebroken tot glucose.

Wat is sucrose?

Sucrose is een disacharide. Dit betekent dat sucrose bestaat uit twee moleculen van losse suikers: een molecuul glucose en een molecuul fructose. Ook voor deze moleculen geldt dat ze gesplitst moeten worden in losse moleculen voor het lichaam ze gemakkelijk op kan nemen.

Dat gebeurt met het spijsverteringsenzym sucrase of invertase.

Goed om te weten over sucrose: er wordt wel eens gedacht dat mensen die een fructose intolerantie hebben ook last krijgen van sucrose. Daar zit immers ook fructose in.

Maar dit is niet zo: de verhouding glucose en fructose is in sucrose namelijk 1:1. Er wordt daarom dus geen vrije fructose gevormd, wat voor klachten zorgt bij iemand met een fructose intolerantie.

Welke producten bevatten zetmeel en sucrose?

Zetmeel

Zetmeel vind je voornamelijk in graanproducten. Denk aan tarwe, gerst, mais, boekweit, haver en soja. En in producten die hiermee gemaakt worden.

Denk aan alle broodproducten, bijvoorbeeld brood, broodjes, croissantjes, crackers etc en alle pastasoorten.

En zetmeel vind je ook in rijst, quinoa en aardappelen.

Daarnaast zit het vaak in bewerkte producten, zoals kant-en-klare koekjes, cake, snoep, ontbijtgranen, kant-en-klaar maaltijden, gepaneerd vlees en vis. Aan sommige sauzen is ook zetmeel toegevoegd.

Daarnaast zijn er een paar groente en fruitsoorten die zetmeel bevatten. Bijvoorbeeld pastinaak, cassave en banaan.

Sucrose

Sucrose vind je voornamelijk in bewerkte producten. Het wordt vaak toegevoegd aan kant-en-klare zoete broodproducten, cake en koekjes. En het zit in alle soorten suiker.

Je vindt het dus ook in dranken waar suiker in zit, melkproducten met suiker erin en vis, vlees of vleesvervangers waar suiker aan toegevoegd is. En het zit soms ook in sauzen en kruidenmixen.

Daarnaast komt sucrose van nature voor in sommige fruit en groentesoorten. Zoals ananas, appel, perzik, pruim, banaan, honingmeloen, mandarijn, mango en sinaasappel (dit is geen volledige lijst). En bijvoorbeeld in pastinaak, rode biet, selderij, suikermais en wortel.

Wat is een zetmeel en sucrose intolerantie?

Als er niet voldoende of geen sucrase aanwezig is in de darm om sucrose te splitsen in losse moleculen dan is er sprake van een sucrase deficiëntie. Dan kun je sucrose niet goed afbreken in de dunne darm en dat wordt een sucrose intolerantie genoemd. 

Er kan ook sprake zijn van een sucrase-isomaltase deficiëntie (SID). Dan is er een tekort in de darmen van de enzymen sucrase en isomaltase. 

Sucrase breekt sucrose af en isomaltase zorgt voor de afbraak van maltose,  isomaltose en maltodextrines, wat onderdelen zijn van zetmeel. In dit geval is er dus spraken van een zetmeel en sucrose intolerantie. 

Daarnaast hebben sommige mensen CSID (congenitale sucrase-isomaltase deficiëntie). Dit is een aangeboren aandoening waarbij ook sucrase en isomaltase onvoldoende aanwezig zijn in de darmen om sucrose en zetmeel af te breken. 

Wat zijn de symptomen als je zetmeel en sucrose niet goed kunt verteren?

Als je zetmeel en sucrose niet goed kunt verteren, worden deze suikers niet goed afgebroken in de dunne darm. Ze gaan dan door naar de dikke darm, waar ze gaan fermenteren. Daarbij ontstaat vaak gasvorming en er wordt water aangetrokken, wat voor klachten kan zorgen.

Veelvoorkomende symtomen zijn: 

• Diarree
• Een opgeblazen gevoel
• Een opgezette buik
• Buikpijn
• Maagkrampen 
• Overmatige winderigheid

Hoe vaak komt een zetmeel en sucrose intolerantie voor?

Een zetmeel en sucrose intolerantie komt in Europa niet ontzettend veel voor. Ongeveer 1 op de 5000 mensen heeft een sucrase-isomaltase deficiëntie. 

Deze intolerantie komt vaker voor in bijvoorbeeld Noord-Amerika. 

Hoe kom je erachter of je een zetmeel en sucrose intolerantie hebt?

Zoals je kunt zien, komen de syptomen van een zetmeel en sucrose intolerantie overeen met andere intoleranties. Bijvoorbeeld wanneer je reageert op een van de groepen van het FODMAP dieet, lactose, fructose, galactanen, fructanen of polyolen, dan kunnen soortgelijke klachten optreden. 

Wat kun je doen als je vermoed dat je last hebt van zetmeel en sucrose? Het is mogelijk om een tolerantie test uit te laten voeren. Testen die hiervoor bestaan zijn een waterstofademtest en enzymactiviteitstesten. Deze testen zijn echter nog niet zo bekend in Nederland. 

Daarnaast is het mogelijk om door middel van een eliminatiedieet te bepalen of je klachten verminderen wanneer je de inname van zetmeel en sucrose sterk verminderd. Je sluit dan voor een korte periode zetmeel en sucrose zoveel mogelijk uit uit je dieet.

Dit is vergelijkbaar met wat je doet bij de eliminatiefase van het FODMAP dieet. Maar dan doe je dit voor sucrose en zetmeel. 

Dit betekent dat kant-en-klare producten zo goed als vermeden moeten worden en je heel puur en onbewerkt eet. 

Verder is het ook mogelijk om supplementen te proberen die de enzymen sucrase (of invertase) en glucoamylase bevatten om te bekijken of dit de klachten verminderd. 

Als je vermoed dat je reageert op zetmeel of sucrose is het altijd aan te raden om hierover contact op te nemen met je huisarts. Die kan dit samen met jou verder onderzoeken.